„Stare” i „nowe” w polskiej terminologii prawnej 1 poł. XIX w. (na przykładzie terminologii dotyczącej rozwodów)

Woźniak, Ewa,Wismont, Magdalena 한국슬라브어학회 2016 슬라브어연구 Vol.21 No.1

The authors present the changes in the Polish legal terminology of the first half of the 19th century and illustrate them with the matrimonial law terms. The period was chosen because of undergoing transformations of the state and its legal system at the time - the decline of the Nobles’ Commonwealth, the formation of The Duchy of Warsaw and the introduction of the Napoleonic Code as the common law on its territory. The legal tradition of the Nobles’ Commonwealth was no longer maintained and people started to adjust previous terminology to the conceptual system of the French law. The fact that matrimonial law was reformed three times in the first half of the 19th century, i.e., in 1807, 1825 and 1836 and was adjusted to the expectations of the Catholic Church also influenced the lexicological transformations of the divorce terms. The discussed period is also important because some Latin terms had been removed from legal and administrative Polish language and were replaced with the native ones, since the Age of Enlightenment. One can observe the process of Polonization of legal vocabulary in the replacement of the old Latinism separacja (separation) with the expression rozdział/rozłączenie co do stołu i łoża (separation from bed and board) and also with the omittance of the borrowings from French language. The newly introduced terms such as rozwiązanie małżeństwa (dissolution of a marriage) or prefixal formation unieważnienie (małżeństwa) (annulment (of marriage)) met the requirements for native words. Nevertheless the influence of French can be still seen in some formations such as rozwiązanie małżeństwa przez rozwód [French: la dissolution du marriage par le divorce] (dissolution of a marriage with a divorce) or żądać/żądanie rozwodu [French: demander le divorce, demande en divorce] (to demand a divorce/a demand of a divorce). When compared with the original French words, Polish legal terminology of the time is far from being perfect since there are many variants of terms derived from different chronological levels of Polish language. Analiza terminów z wybranego pola tematycznego potwierdza, opartą na przesłankach zewnątrzjęzykowych, hipotezę o przełomowym dla prawno-administracyjnej odmiany polszczyzny charakterze początku XIX w. Język dokumentów prawnych, jeszcze u schyłku XVIII wieku „podszyty” łaciną (Szczepankowska 2004 I:27-35), w 1 poł. XIX wieku jest już makaronizmów całkowicie pozbawiony. Jest to okres ścierania się tego, co „stare”, i tego, co „nowe” w zakresie terminologii prawnej. Pewne terminy, choć utrwalone w polszczyźnie, były zastępowane nowymi. Nie zawsze wiązało się to ze zmianą w sferze pojęciowej. Przykładem terminu, który nie spotkał się z akceptacją twórców nowej terminologii dotyczącej rozwodów, był latynizm separacja, który został zastąpiony synonimicznymi wyrażeniami rodzimymi. Spełniały one wymogi stawiane neologizmom terminologicznym w okresie oświecenia: analityzmy, takie jak rozdział co do stołu i łoża, były wprawdzie mniej ekonomiczne niż dawniej stosowana separacja, ale za to pojęciowo przejrzyste, a nawet obrazowe. Wybór pomiędzy tym, co „stare”, a tym, co „nowe” w terminologii był sprawą „autorską”, jednak wspólna dla jej twórców, wychowanych w atmosferze oświeceniowego kultu rodzimości, była tendencja do unikania zapożyczeń. Taką motywacją tłumaczy się jedynie sporadyczne wprowadzanie separacji, brak separatki, jak również pozostałych wyrazów pokrewnych, a także rezygnację ze stosowanego jeszcze w 2 poł. XVIII w., synonimicznego wobec sprawy, latynizmu akcja – mimo obecności w podstawie tłumaczenia fr. action. Przekłady Kodeksu Napoleona raczej nie przysporzyły polszczyźnie zapożyczeń właściwych – galicyzmów . Stosunek tłumaczy wobec francuskiej podstawy KN nie był niewolniczy. Przykłady, takie jak choćby rozwódka (wprowadzona jako odpowiednik fr. la femme divorcée), świadczą o tym, że starano się wykorzystywać zasoby rodzimej leksyki, nawet formacje stosunkowo nowe. Francuskie źródło miało jednak, jak się wydaje, wpływ na powstanie niektórych formuł o dużej trwałości, takich jak np. rozwiązanie małżeństwa przez rozwód (fr. la dissolution du mariage par le divorce) czy żądać/ żądanie rozwodu (fr. demander le divorce, demande en divorce), ale też efemerycznych, „autorskich” propozycji, takich jak rozwód dla przyczyny udeterminowanej czy czynność o rozwód. Nowe terminy, takie jak rozwiązanie małżeństwa czy formacja z prefiksem unieważnienie (małżeństwa), należy uznać za udane i spełniające kryterium rodzimości. W analizowanych źródłach obserwujemy dużą wariantywność terminów w obrębie jednego znaczenia, co również traktować można jako znak czasów przełomu. Niezdecydowani autorzy sięgają po terminy starsze, nawet już archaiczne, i wprowadzają je obok terminów nowych. Widać to na przykład w nazywaniu czynności wnoszenia sprawy do sądu czy określaniu uczestników spraw sądowych. Zjawisko takie jest niepożądane w języku prawnym, któremu stawia się wymóg precyzyjności i jednoznaczności. Niestabilność terminologii uwidacznia się zwłaszcza w konfrontacji z francuskim oryginałem Kodeksu Napoleona. W obrębie niektórych znaczeń daje się jednak już zauważyć ujednolicenie terminologii – dotyczy to na przykład nazw sprawy sądowej (sprawa o coś). Jeśli chodzi o wyraz rozwód, to zmiana znaczenia (z ‘unieważnienia małżeństwa’ na ‘rozwiązanie małżeństwa ważnie zawartego’), dokonana w procesie adaptacji prawa francuskiego, nie utrwaliła się jeszcze wówczas w szerszej świadomości, pozostała w zakresie wiedzy specjalistów – świadczy o tym definicja sformułowana w SW. Było to spowodowane krótkim obowiązywaniem zasad KN w sprawach rozdzielania małżeństw, a następnie powrotem do przepisów prawa kanonicznego w tzw. prawie o małżeństwie już w 1836 r. Spojrzenie z przyjętej tu persp...

Design of a MEMS sensor array for dam subsidence monitoring based on dual-sensor cooperative measurements

( Tao Tao ),( Jianfeng Yang ),( Wei Wei ),( Marcin Woźniak ),( Rafał Scherer ),( Robertas Damaševičius ) 한국인터넷정보학회 2021 KSII Transactions on Internet and Information Syst Vol.15 No.10

With the rapid development of the Chinese water project, the safety monitoring of dams is urgently needed. Many drawbacks exist in dams, such as high monitoring costs, a limited equipment service life, long-term monitoring difficulties. MEMS sensors have the advantages of low cost, high precision, easy installation, and simplicity, so they have broad application prospects in engineering measurements. This paper designs intelligent monitoring based on the collaborative measurement of dual MEMS sensors. The system first determines the endpoint coordinates of the sensor array by the coordinate transformation relationship in the monitoring system and then obtains the dam settlement according to the endpoint coordinates. Next, this paper proposes a dual-MEMS sensor collaborative measurement algorithm that builds a mathematical model of the dual-sensor measurement. The monitoring system realizes mutual compensation between sensor measurement data by calculating the motion constraint matrix between the two sensors. Compared with the single-sensor measurement, the dual-sensor measurement algorithm is more accurate and can improve the reliability of long-term monitoring data. Finally, the experimental results show that the dam subsidence monitoring system proposed in this paper fully meets the engineering monitoring accuracy needs, and the dual-sensor collaborative measurement system is more stable than the single-sensor monitoring system.